Προστέθηκε μία ακόμη πάθηση και τροποποιήθηκαν τρεις για την εισαγωγή των υποψηφίων χωρίς εξετάσεις στα Πανεπιστήμια

Με αφορμή τη δήλωση-πρόταση του αρχηγού της αξιωματικής αντιπολίτευσης, κ. Κυριάκου Μητσοτάκη, αναφορικά με τη δωρεά οργάνων και την εικαζόμενη συναίνεση των δοτών, θα ήθελα να κάνω κάποιες παρατηρήσεις αναφορικά με το θέμα αυτό.

Κατ' αρχήν, η δωρεά οργάνων είναι η βάση πάνω στην οποία θεμελιώνεται το σύστημα των μεταμοσχεύσεων. Η μεταμόσχευση αποτελεί μία θεραπευτική πρακτική. Επιτρέπει την αποκατάσταση των λειτουργιών του σώματος που βρίσκονται σε ανεπάρκεια, μέσω υγιών οργάνων, ιστών ή κυττάρων, από έναν

εκλιπόντα ή ζωντανό δότη σε έναν χρονίως πάσχοντα ασθενή.

Δωρητής οργάνων είναι ο ενήλικος πολίτης που δηλώνει εν ζωή ότι μετά τον θάνατό του θα ήθελε να βοηθήσει ασθενείς συνανθρώπους του, προσφέροντας τα όργανά του προς μεταμόσχευση (Ε.Ο.Μ.).

Δότης οργάνων είναι ο εκλιπών από τον οποίο αφαιρείται τουλάχιστον ένα όργανό του προς μεταμόσχευση, ή, ο εν ζωή πολίτης που δίνει ένα όργανό του ή ιστό του προς μεταμόσχευση σε συγγενή του, με βάση την ισχύουσα νομοθεσία (Ε.Ο.Μ.).

Συναντάμε διάφορες νομικές προσεγγίσεις ανά χώρα σχετικά με το νομικό πλαίσιο της δωρεάς οργάνων. Ειδικότερα, στην Ισπανία, στο Βέλγιο, στην Αυστρία, στη Σουηδία και στην Τσεχία εφαρμόζεται η Λύση της Αντίρρησης (opt out), δηλαδή απαιτείται η ρητή διαφωνία του δότη κατά τη διάρκεια της ζωής του αναφορικά με τη δωρεά των οργάνων του. Σε αντίθετη περίπτωση, θεωρείται ότι αυτός συναινεί (εικαζόμενη συναίνεση). Το πλεονέκτημα της νομοθετικής ρύθμισης του εν δυνάμει δότη, είναι η αισθητά μικρότερη λίστα αναμονής για μεταμοσχεύσεις.

Εκτός όμως από το μοντέλο της εικαζόμενης συναίνεσης, απαντάμε και αυτό τηςρητής συναίνεσης (opt in) κατά τη διάρκεια του βίου μας, δηλαδή τη ρητή συμφωνία κάποιου, προκειμένου να δωρίσει τα όργανά του. Γνωστά παραδείγματα αυτής της τακτικής αποτελούν το Ηνωμένο Βασίλειο, οι Η.Π.Α. και μέχρι πρότινος και η χώρα μας (ν. 2737/99).

Ουσιαστικά, ναι μεν είμαστε όλοι εν δυνάμει δότες, εφόσον δεν έχουμε κάνει αρνητική δήλωση, επιπροσθέτως όμως, απαιτείται και η συναίνεση της οικογένειάς μας, προκειμένου να θεωρηθούμε δότες οργάνων στην πράξη.

Σε ευρωπαϊκό επίπεδο, τέσσερις (4) είναι οι βασικές κοινοτικές Οδηγίες που προσπάθησαν να δημιουργήσουν ένα νομικό πλαίσιο με κοινούς κανόνες για την δωρεά οργάνων εντός της ευρωπαϊκής κοινότητας (Ευρωπαϊκή Οδηγία 2010-45-ΕΚ (για μεταμοσχεύσεις), Ευρωπαϊκή Οδηγία 2006-17-ΕΚ, Ευρωπαϊκή Οδηγία 2006-86-ΕΚ, Ευρωπαϊκή Οδηγία 2004-23-ΕΚ). Σε πιο πρακτικό επίπεδο, θεμελιώδης θεωρείται η Σύμβαση για την Προστασία των Ανθρώπινων Δικαιωμάτων και της Αξιοπρέπειας του Ανθρώπου.

Οι πρώτοι νόμοι σχετικά με τη μεταμόσχευση στην Ευρώπη ψηφίστηκαν τη δεκαετία του '70. Βασική αρχή όλων τους, τότε και τώρα, η χωρίς οιοδήποτε αντάλλαγμα αφαίρεση ιστών και οργάνων με σκοπό τη μεταμόσχευση.

Το πρώτο νομοθετικό πλαίσιο στη χώρα μας δημιουργήθηκε το έτος 1978 με το ν. 821/78 και τον τροποποιητικό αυτού, νόμο 1082/1980. Οι διατάξεις των ανωτέρω νόμων καταργήθηκαν από το ν. 1383/1983, ο οποίος συντάχθηκε διότι το προηγούμενο νομοθετικό πλαίσιο θεωρήθηκε ότι δεν προωθεί επαρκώς τις μεταμοσχεύσεις. Ο τελευταίος αυτός νόμος αντικαταστάθηκε εκ νέου με τον2737/99, ο οποίος προσπάθησε να καθιερώσει το δημόσιο έπαινο για ζώντες δότες.

Ο ν. 2737/1999, προωθούσε, όπως προειπώθηκε, τη λύση της ρητής συναίνεσης (opt in), με αποτέλεσμα η δωρεά οργάνων να βρίσκεται σε πολύ χαμηλά επίπεδα, καθώς οι συγγενείς πολύ δύσκολα έπαιρναν την απόφαση να δωρίσουν τα όργανα του αγαπημένου τους προσώπου.

Ριζική αναδιάρθρωση στον τρόπο αντιμετώπισης της δωρεάς οργάνων έφερε ο ν. 3984/2011. Ο εν λόγω νόμος καθιέρωσε την εικαζόμενη συναίνεση για όλους τους πολίτες της χώρας, καθιστώντας μας, αυτομάτως, εν δυνάμει δότες. Πρακτικά, αυτό σημαίνει ότι όποιος δεν δηλώσει ρητά την αντίθεσή του στο να γίνει δότης οργάνων, θεωρείται ότι έχει συναινέσει σε αυτό.

Η δυνατότητα άρνησης δηλαδή, διασφαλίζει την επιθυμία του εκλιπόντος να μην γίνει δότης, πράγμα που με το προηγούμενο νομικό πλαίσιο δεν διασφαλιζόταν, αλλά επαφιόταν στην απόφαση της οικογενείας του.

Το νέο αυτό νομικό πλαίσιο, όπως ήταν αναμενόμενο, έφερε σωρεία αντιδράσεων σε ορισμένες ομάδες της κοινωνίας μας και κατέστη πρακτικά ανεφάρμοστο. Πιο συγκεκριμένα, δημιουργήθηκαν πολλά προβλήματα με τους συγγενείς εκλιπόντων, οι οποίοι είτε για θρησκευτικούς λόγους, είτε λόγω έλλειψης ενημέρωσης, είτε λόγω του έντονου πόνου που βίωναν, αρνούνταν να δώσουν τα όργανα των εν δυνάμει δοτών.Αυτό είχε ως αποτέλεσμα να ακολουθήσει μία διευκρινιστική διάταξη μέσω του, κατά τα άλλα άσχετου με το θέμα, ν. 4075/2012, άρθρο 55 παρ. 4, με την οποία προστέθηκε στο τέλος του πρώτου εδαφίου της παραγράφου 2 του άρθρου 9 του ν. 3984/2011 (Α΄ 150) η φράση «και κατόπιν συναίνεσης της οικογένειάς του».

Ουσιαστικά, ναι μεν είμαστε όλοι εν δυνάμει δότες, εφόσον δεν έχουμε κάνει αρνητική δήλωση, επιπροσθέτως όμως, απαιτείται και η συναίνεση της οικογένειάς μας, προκειμένου να θεωρηθούμε δότες οργάνων στην πράξη.

Παρ' όλα αυτά, η χώρα μας είχε τη χειρότερη επίδοση στον τομέα των μεταμοσχεύσεων το έτος 2015. Μόλις 3,5 δότες ανά εκατομμύριο πληθυσμού. Για να συνειδητοποιήσουμε το ιδιαιτέρως χαμηλό ποσοστό, αρκεί να λάβουμε υπόψιν ότι η Κροατία, έχει καταφέρει μέσα σε λίγα χρόνια να φθάσει τα ποσοστά της Ισπανίας (35 δότες ανά εκατομμύριο πληθυσμού) και σχεδόν να μηδενίσει τις λίστες αναμονής της. Στην πράξη αυτό σημαίνει ότι ενώ ο ασθενής που περιμένει μόσχευμα στην Κροατία θα έχει μία μέση αναμονή περίπου 6 μήνες, την ίδια στιγμή στην Ελλάδα θα πρέπει να περιμένει 7-8 χρόνια. Αντιλαμβάνεται κανείς, επομένως, που καταλήγουν οι περισσότερες περιπτώσεις μετά από αναμονή τόσων ετών...

Τι φταίει όμως στην Ελλάδα και έχουμε τόσο χαμηλά ποσοστά δωρεάς οργάνων; Η συμπεριφορά αυτή, κατά την άποψή μου, έγκειται, κατά βάση, στην ελλιπή ενημέρωση των πολιτών και των αρμόδιων φορέων αλλά και στην καχυποψία των οικογενειών των εν δυνάμει δοτών (φόβος για εμπορία οργάνων). Επιροσθέτως, αντιμετωπίζουμε τεράστιο πρόβλημα στον εντοπισμό των εν δυνάμει δοτών οργάνων. Οι ΜΕΘ αποτελούν ίσως τη μοναδική πηγή και είναι ο βασικός κρίκος των διαδικασιών μεταμόσχευσης, αλλά δυστυχώς δε συμμετέχουν και δεν ενημερώνουν επαρκώς ούτε τους ασθενείς τους και την οικογένεια αυτών, ούτε και τους αρμόδιους φορείς (π.χ. Ε.Ο.Μ.) για πιθανή διαθεσιμότητα οργάνων.

Ο Ε.Ο.Μ. (Εθνικός Οργανισμός Μεταμοσχεύσεων) κάνει κατά καιρούς προσπάθειες προσέγγισης των Μ.Ε.Θ. αλλά ενώ σε ορισμένες περιόδους (2011-2012) καταφέρνει να συνεργαστεί μαζί τους, με ιδιαίτερα ενθαρρυντικά αποτελέσματα, υπάρχουν άλλες περίοδοι, όπως η τελευταία 3ετία, όπου τα αποτελέσματα είναι καταφανώς αρνητικά.

Η δωρεά οργάνων είναι μια γνήσια αλτρουιστική πράξη. Μια πράξη ανθρωπισμού και πολιτισμού από όλους μας. Μια εθελοντική ενέργεια κοινωνικής ευαισθησίας. Ας ενημερωθούμε όλοι, ας συζητήσουμε με την οικογένειά μας ένα τέτοιο ενδεχόμενο, χωρίς μεμψιμοιρίες και προκαταλήψεις, διότι η πιθανότητα να χρειαστούμε εμείς οι ίδιοι, κάποια στιγμή της ζωής μας, ένα μόσχευμα είναι πολύ μεγαλύτερη από την πιθανότητα να δωρίσουμε τα όργανα μας μετά θάνατον.

http://www.huffingtonpost.gr